Prevalencja mikroplastików w tradycyjnym pakowaniu żywności jest rzeczywiście szokująca i stanowi poważny, pojawiający się problem zdrowotny/środowiskowy. Oto podział tego, co wiemy:
1. Powszechność opakowań plastikowych: Większość tradycyjnych opakowań żywnościowych opiera się w dużej mierze na tworzywach sztucznych: butelki PET, pojemniki z polistyrenu (PS), pokrywki i tace z polipropylenu (PP), torby z polietylenu o niskiej gęstości (LDPE), folie z polichlorku winylu (PVC) oraz laminaty wielowarstwowe.
2. Źródła mikroplastików w opakowaniach:
- Physical Degradation: Zarysowania, ścieranie, zginanie oraz otwieranie/zamykanie pojemników uwalniają drobne fragmenty plastiku.
- Thermal Stress: Podgrzewanie jedzenia w plastikowych pojemnikach (mikrofala, gorące napełnianie, ekspozycja na światło słoneczne) przyspiesza rozkład polimerów i ich wydzielanie.
- Chemical Degradation: Interakcja z kwaśnymi, tłustymi lub słonymi potrawami może degradować polimery plastikowe.
- Produkcja i obsługa: Mikroplastiki mogą występować jako kurz lub odpady z produkcji i obsługi nawet przed użyciem.
3. Zaskakujące liczby (Najnowsze badania podkreślają):
- Herbata w torebkach (Nylon/PET): Jedna plastikowa torebka herbaty może uwolnić miliardy (około 11,6 miliarda) cząsteczek mikroplastiku i nanoplastiku do jednej filiżanki podczas parzenia w temperaturze 95°C.
- Jednorazowe pojemniki na wynos (PS, PP): Badania pokazują, że mogą one uwalniać dziesiątki do setek tysięcy cząsteczek mikroplastiku na pojemnik, szczególnie gdy są narażone na gorące płyny lub jedzenie. Podgrzewanie w mikrofalówce znacznie zwiększa uwalnianie.
- Plastikbutel (PET): Butelki PET wielokrotnego użytku mogą uwalniać setki do tysięcy cząsteczek na litr, a liczby te znacznie wzrastają wraz z zużyciem (zarysowania, ściskanie). Butelki jednorazowe również uwalniają, chociaż potencjalnie mniej na cykl użycia.
- Plastikowe pokrywki i zakrętki (często PP/PE): Interakcja z gorącymi płynami (np. kubki na kawę) uwalnia tysiące cząsteczek na użycie.
- Plastik-lined Papercups: Die dünne innere Plastikschicht zersetzt sich bei heißen Flüssigkeiten und setzt zehntausende von Mikroplastik pro Becher frei.
- Infant Food Pouches: Istnieją obawy dotyczące uwalniania mikroplastiku z wielowarstwowych folii plastikowych, szczególnie podczas wyciskania i obsługi.
4. Dlaczego to jest niepokojące:
- Direct Human Ingestion: Te cząstki dostają się do naszej żywności i napojów, prowadząc do bezpośredniego spożycia. Przeciętny człowiek prawdopodobnie spożywa dziesiątki tysięcy do setek tysięcy cząsteczek mikroplastiku rocznie z źródeł żywności i napojów, przy czym opakowania są głównym czynnikiem.
- Chemiczne zanieczyszczenia: Mikroplastiki mogą adsorbować szkodliwe zanieczyszczenia środowiskowe (takie jak PCB, pestycydy, metale ciężkie) i zawierać dodatki (plastyfikatory, takie jak ftalany, BPA, środki ognioodporne), które się uwalniają. Te chemikalia są zaburzaczami endokrynologicznymi i potencjalnymi kancerogenami.
- Nieznane długoterminowe skutki zdrowotne: Chociaż definitywne długoterminowe badania zdrowotne na ludziach są skomplikowane, dowody sugerują, że mikroplastiki powodują stan zapalny, uszkodzenia komórek i mogą przekraczać bariery biologiczne (błona jelitowa, łożysko, bariera krew-mózg) w modelach laboratoryjnych. Skumulowany efekt jest poważnym problemem.
- Persistence: Mikroplastik biodegraduje. Oni postojé u okruženju i bioakumuliraju se u lancu ishrane, na kraju se vraćajući ljudima.
- Ubiquity: Zostały znalezione w ludzkiej krwi, łożysku, płucach, stolcu i mleku matki.
5. Kluczowe badania budzące niepokój:
- Hernandez et al. (2019) na torebkach herbaty (Nature Food).
- Zangmeister et al. (2022) na papierowych kubkach z plastikowym wykończeniem (Nauka o Środowisku i Technologia).
- Du et al. (2020) na pojemnikach na wynos (Journal of Hazardous Materials).
- Wiele badań analizujących mikroplastiki w wodzie butelkowanej (np. Mason i in., analiza Orb Media).
- Badania konsekwentnie wykazują obecność mikroplastików w tkankach ludzkich (np. Leslie i in., Environment International 2022 dotyczące krwi; Ragusa i in., Environment International 2022 dotyczące łożyska).
Rozwiązania i dalsze kroki:
1. Zmniejsz opakowania plastikowe: Priorytetowo traktuj szkło, metal, ceramikę oraz naprawdę kompostowalne/biodergradowalne materiały (certyfikowane, nieplastikowe, takie jak celuloza).
2. Poprawa projektu opakowania: Opracowanie bardziej obojętnych, trwałych tworzyw sztucznych mniej podatnych na łuszczenie. Zbadanie skutecznych powłok barierowych dla papieru/tektury w celu zastąpienia plastikowych wkładek.
3. Wybory konsumentów:
- Unikaj podgrzewania jedzenia w plastikowych pojemnikach (przenieś do szklanych/ceramicznych do mikrofalówki).
- Zminimalizuj użycie jednorazowego opakowania plastikowego, szczególnie dla gorących potraw/napojów.
- Wybierz napoje w szklanych lub metalowych pojemnikach.
- Używaj wielokrotnego użytku butelek/pojemników wykonanych ze stali nierdzewnej lub szkła.
- Wsparcie firm inwestujących w rozwiązania opakowań wolnych od plastiku.
4. Regulacja i badania:
Rządy potrzebują surowszych regulacji dotyczących użycia plastiku w materiałach mających kontakt z żywnością oraz powinny finansować pilne badania dotyczące wpływu na zdrowie. Udoskonalone standardy testowania uwalniania mikroplastiku są kluczowe.
W podsumowaniu, ogromna ilość mikroplastików uwalnianych z codziennych opakowań żywnościowych do tego, co jemy i pijemy, jest naukowo udowodniona jako ogromna i stanowi znaczące, choć wciąż nie w pełni skwantyfikowane, ryzyko dla zdrowia ludzkiego i środowiska. To przekonujący powód, aby pilnie zrezygnować z tradycyjnych opakowań plastikowych, gdziekolwiek to możliwe.